Wat is een depressie?

Een depressie is een voortdurend aanwezige sombere stemming die langer dan twee weken duurt en niet vanzelf verdwijnt. Ben je al een aantal weken somber en heb je nergens meer zin in? Dan kan het zijn dat je een depressie hebt?

Je hebt geen zin meer om dingen te ondernemen en er is niets wat je kan opvrolijken. De ene depressie is ernstiger dan de andere, maar over het algemeen geldt dat de vitale kenmerken van een depressie toenemen als de depressie langer duurt.

Depressies komen veel voor. De kans dat je ooit een ernstige depressie krijgt is zelfs 1 op 20 en in het algemeen hebben vrouwen vaker last van een depressie dan mannen. Ook kinderen en ouderen kunnen een depressie krijgen. Een depressie kan kort duren, maar ook maanden of zelfs jaren duren. Als je minstens twee jaar depressief bent spreken we van een chronische depressie. 

 

Er bestaan verschillende soorten depressie:

• Chronische depressie
• Prenatale depressie (zwangerschapsdepressie)
• postnatale (depressie na bevalling)
• Geagiteerde depressie
• Psychotische depressie
• Vitale depressie
• Zware depressie
• Dysthyme (langdurige vaak minder heftige depressie)
• Winter depressie

 

Belangrijkste kenmerken van een depressie:

• Neerslachtigheid / Somberheid

• Interesseverlies

• Een gevoel van waardeloosheid en hopeloosheid

• Slaapproblemen

• Erg vermoeid en weinig energie

• Eetproblemen (veel of juist weinig eten)

• Duidelijke gewichtsverandering

• Plotselinge paniek of angstgevoelens

• Snel geïrriteerd zijn

• Rusteloosheid of juist traagheid

• Besluiteloosheid

• Schuldgevoelens

• Geen zin in sex

• Concentratieproblemen

• Verwaarlozing van sociale contacten

• Terugkerende gedachten aan de dood of zelfdoding

 

Wat is emotionele en psychische mishandeling?

Huiselijk geweld en kindermishandeling is er in verschillende vormen, waarvan een deel meer situationeel is: Al dan niet tijdelijke stress door schulden, ziekte, armoede of werkloosheid, geweld naar aanleiding van alcohol- of drugsgebruik, psychische of psychiatrische problemen, integratie- of migratiestress, een verstandelijke beperking, criminaliteit, gedragsproblemen of combinaties hiervan. Vaak speelt dan een vorm van verwaarlozing, soms ook in combinatie met mishandeling.

Het Verwey-Jonker Instituut en andere onderzoekers geven echter ook aan dat ook een groot deel van huiselijk geweld en kindermishandeling een structureel dwingend en vaak psychisch gewelddadig karakter heeft. Dit wordt ook wel coercive control, ofwel emotionele terreur genoemd. Hierbij is sprake van een doelbewust destructief patroon van emotioneel en psychisch misbruik van een slachtoffer, soms in combinatie met fysiek, financieel of seksueel misbruik. In circa driekwart van deze zaken zijn mannen de dader, maar vrouwelijke daders komen zeker ook voor. De recidive onder de daders van coercive control is hoog.

Vanuit de cliënt bekeken heeft de emotionele en psychische mishandeling vaak jarenlang plaatsgevonden, meestal door een naaste, iemand waarmee de cliënt een duurzame relatie heeft (gehad). Dit kunnen de ouder(s) van de cliënt zijn of een partner waarmee de cliënt gedurende enkele of tientallen jaren een relatie heeft (gehad). Het kan ook een leidinggevende of directe collega zijn, een broer of zus of een goede vriend(in). Emotionele en psychische mishandeling kan dus ook op het werk plaatsvinden of in een ander organisatieverband (bij een stichting, kerk, club etc.)

Emotionele en psychische mishandeling grijpt diep in op de denk- en voelprocessen van cliënten. Plegers zorgen ervoor dat de mensen om hen heen in een permanente staat van verwarring leven. Zij proberen cliënten alles vanuit hun perspectief te laten zien omdat ze voortdurend vanuit eigen behoeften redeneren. Ze zijn in hun gedrag en communicatie sneller agressief en achterdochtig als hun irreëel positieve zelfbeeld niet permanent bevestigd wordt. Ze zetten vooral emotionele manipulatietechnieken – zoals gaslighting en emotionele chantage – in om controle te houden. Gaslighting is een vorm van emotionele en psychische manipulatie waarbij iemand de werkelijkheid zo overtuigend weet te verdraaien dat de ander uiteindelijk aan zichzelf gaat twijfelen: Vormen van emotionele en psychische mishandeling.

Vb: Huiselijk geweld, arbeidsconflict, vechtscheiding, stalking, etc.

Veel ouders met een narcistische (ex-)partner zitten of zaten in een hoogconflictscheiding, hebben jeugdzorgtrajecten lopen of zijn in rechtszaken of andere procedures verwikkeld met hun (ex-)partner rondom voogdij, bezoekregeling, financiën, woon- en verblijfplaats of alimentatie. Stalking door hun (ex-)partner komt ook voor net als andere vormen van partnergeweld en/of kindermishandeling zoals ouderverstoting, seksueel geweld, financieel misbruik etc. Dit zijn duidelijke, bijkomende signalen van een mogelijk destructieve relatie.

Op het werk komen vaak langdurige arbeidsconflicten voor, spreken we over teams die verwaarloosd zijn of een afdeling waar een angstcultuur heerst of waar collega’s gepest of geïntimideerd worden. Dit zijn allemaal vormen die emotionele en psychische mishandeling kunnen aannemen in organisatieverband.

 

Belangrijkste kenmerken van emotionele en psychische mishandeling.

• Wantrouwen naar zichzelf en anderen.
• Ernstige depressie en suïcidale gedachten.
• Isolement en eenzaamheid
• Afhankelijkheid/Verslavingen
• Lichamelijke klachten en ziekten
• Onzeker zijn
• Moeite met relaties
• Angsten
• Je onveilig voelen
• Niet weten wat je wilt
• Je verdoofd voelen
• Je wordt weggehouden van familie en vrienden
• Bedreigingen
• Weigeren van genegenheid
• Manipulatie
• Gebrek aan respect voor je privacy
• Materiële schade
• Jou de schuld geven

 

Hechtingsstijlen en problematieken

 

• Invloed van hechting op relaties

Hechtingsstijlen worden bepaald door ons verleden. We stellen ons de vraag waarom we net die types aantrekken. Onze opvoeding, de liefde die we daarin ervaren hebben en veilig of onveilig gevoel. Als kind bepalen we mee onze groei als mens. Hechting is de interactie die tussen kind en ouder/opvoeder speelt die leidt tot wel of geen toekomstige en duurzame relaties. Hechting is bepalend voor de opvoeding. Alhoewel kinderen vaak een voorkeur kunnen hebben tussen één van de ouders, blijft hechten noodzakelijk voor de verdere ontwikkeling van het kind.

• Wat is hechting?

Hechten is de band die ontstaat tussen het kind en de ouders. Doordat een kind niet zelfstandig kan functioneren hecht het zich de eerste levensjaren aan beide verzorgers. Hechting begint al bij de zwangerschap. Op welke manier dat een kind zich hecht is verschillend per kind en per situatie. Niet elk kind heeft dezelfde opvoeding of krijgt evenveel liefde en genegenheid. Om als kind zo goed mogelijk te ontwikkelen zijn er 3 basisvoorwaarden: De ouders moeten empathisch reageren naar het kind toe. Er moet een stabiele verbinding zijn tussen ouder en kind (voldoende aandacht en genegenheid). De ouder moeten zich kunnen verplaatsen in de belevingswereld van het kind.

• Hechtingen en relaties 

De één heeft bindingsangst, de ander is al jaren gelukkig met de relatie, anderen zijn juist al drie keer gescheiden of huppelen van de ene partner naar de andere. Dit is geen toeval. We trekken juist deze partners aan door de hechting uit ons verleden. Onze hechting is te wijten aan de eerste relatie, de relatie met onze ouders. Doordat een kind zich verder ontwikkelt (door de hechting die hij/zij ervaren heeft met de ouders) bepaalt het onze hechtingsstijl in onze relatie. Deze ervaring zorgt ervoor tot welke partner je je aangetrokken voelt. Daarom is het niet abnormaal dat mensen die 'te' zorgzaam zijn net die partners aantrekken die constant hulp nodig hebben. Ze voelen zich verplicht om voor de ander te moeten zorgen. Vaak met alle gevolgen van dien. Om gezonde relaties te onderhouden moet je als kind een gezonde hechtingsstijl ontwikkeld hebben. Een evenwicht dat bestaat uit zelfredzaamheid en verbondenheid.

 

5 verschillende soorten hechtingsstijlen:

 

1. Veilig gehecht:

We hebben geleerd dat onze ‘thuis’ een veilige haven moet vormen en dat we het vertrouwen leggen in onze ouders of verzorgers. Als een kind een nare ervaring heeft meegemaakt dan wordt het getroost of gekalmeerd. De ouder neemt het kind serieus en geeft het kind het gevoel dat hij/zij er niet alleen voor staat. Als de ouders het veilig gehecht kind achterlaten (omdat hij/zij naar het werk gaat) dan kan het kind hard huilen en zich verlaten voelen. Komt de ouder terug dan is het kind intens blij. Deze mensen kunnen op volwassen leeftijd altijd bij hun ouders terecht. De ouders zijn aanwezig in hun leven maar laten het kind zijn wie ze willen zijn.

Veilig gehecht en relaties:

Deze koppels respecteren elkaar en hebben oog voor elkáárs behoefte. Ze zijn bewust bezig met de relatie en voelen een diepe en oprechte verbondenheid. Dit is een gezonde relatie en het koppel bezit de kwaliteit om op een goede manier afspraken te maken zonder dat dit moet uitmonden in ruzie. Intimiteit en seks zijn belangrijk en ze onderhouden de relatie op een opbouwende manier.

2. Onveilige-Angstige gehechtheid

De ouders gaan het kind overbeschermend benaderen en kort houden. Dit vloeit uit de onzekerheid die de ouders over zichzelf hebben. Het kind kan hierdoor niet ontwikkelen op de manier zoals het wilt. Deze ouders kunnen hun kind niet loslaten en willen de touwtjes graag in handen hebben. Het kind krijgt hierdoor het gevoel dat het de ouders steeds nodig heeft waardoor het in een volwassen stadium niet alleen kan zijn en anderen steeds nodig heeft om zelfstandig te kunnen functioneren. Deze kinderen zijn onzeker en hebben een laag zelfbeeld. Ze meten zich met anderen en zoeken sterke persoonlijkheden op om zich veilig en goed te voelen.

Onveilige-Angstige gehechtheid en relaties:

Deze mensen hebben constant aandacht en bevestiging nodig. Ze klampen zich in hele hoge mate vast aan hun partner. Ze zijn claimend en afhankelijk van hun geliefde en hun partner moet altijd in de buurt zijn. Ze hebben veel behoefte aan affectie en bevestiging (ik hou van je, ik zie je graag…). In relaties kunnen angstige gehechte kinderen dominant worden om zo de aandacht van hun partner op te eisen. Seksueel zijn deze mensen passief en kunnen ze onderdanig zijn en dingen tegen hun zin doen uit angst om hun partner te verliezen. Aan de andere kant kunnen ze het seksuele als wapen gebruiken door extreem te handelen of zichzelf volledig te onthouden.

3. Onveilige-Ambivalente gehechtheid:

Een ambivalente gehechtheid ontstaat doordat de ouder zo in eigen emoties opgaat dat de ouder zich niet in kan leven in het kind, of de eigen emoties niet goed onder controle heeft. Daardoor is de ouder emotioneel minder beschikbaar en kan het kind niet voldoende troost bieden. De ouder begrijpt niet goed wat er in het kind omgaat of wordt in beslag genomen door eigen emoties en gedachten. Deze kinderen leren dat ze veel moeite moeten doen om de juiste aandacht, steun en troost te krijgen van de ouder.

Onveilige-Ambivalente gehechtheid en relaties:

Deze relaties zijn vaak problematisch. Ze navigeren van de ene partner naar de andere en belanden vaak in knipperlicht relaties. Deze relaties kunnen extreem passioneel en intens zijn maar monden vaak uit in ongewone drama's. Ze hebben een laag zelfbeeld en zijn onrealistisch ingesteld. Ze hebben een zwart-wit denkpatroon en verliezen zichzelf in die relatie. Ze denken dat anderen niet te vertrouwen zijn waardoor ze zich terugtrekken in een eigen wereld. Door de intensiteit kunnen ze de partner gaan aantrekken en afstoten. Er bestaan ook relaties die langdurig zijn. Deze relaties verlopen problematisch en deze koppels bevinden zich vaak in een vicieuze cirkel. Vaak zie je dat de andere partner ook een hechtingsstoornis heeft.

4. Onveilig-Gedesorganiseerde gehechtheid:

Van deze kinderen wordt ook wel gezegd dat ze een ‘verstoorde gehechtheidsrelatie’ met hun ouders hebben. Deze kinderen zijn doorgaans opgegroeid met ouders die zowel een bron van steun als bron van angst zijn, bijvoorbeeld doordat de ouders het kind mishandelen of depressief zijn. Of doordat een ouder het kind niet kan beschermen tegen het geweld dat plaatsvindt in het gezin. Het jonge kind kan zich niet aanpassen aan deze onoplosbare paradox en laat daarom vreemd, gedesorganiseerd gedrag zien, zoals nabijheid zoeken bij vreemde mensen, of gaan huilen als het zijn ouder weer ziet na een korte scheiding. Oudere kinderen kunnen extreem angstig, controlerend en bazig gedrag laten zien.

Gedesorganiseerde gehechtheid en relaties:

Als je een gedesorganiseerd gehecht bent, heb je waarschijnlijk nooit geleerd om je emoties te kalmeren, dus zowel relaties als de wereld om je heen kunnen beangstigend en onveilig aanvoelen. Je vindt intieme relaties waarschijnlijk verwarrend en verontrustend, vaak schommelend tussen emotionele uitersten van liefde en haat voor een partner. Je bent misschien ongevoelig voor je partner, egoïstisch, controlerend en wantrouwend, wat kan leiden tot explosief of zelfs agressief gedrag. En je kunt net zo hard zijn voor jezelf als voor anderen. Je kunt antisociale of negatieve gedragspatronen vertonen, alcohol of drugs misbruiken of vatbaar zijn voor agressie of geweld. Terwijl je hunkert naar de zekerheid en veiligheid van een zinvolle, intieme relatie, voel je je ook liefde onwaardig en ben je doodsbang om opnieuw gekwetst te worden. Je jeugd kan zijn gevormd door misbruik, verwaarlozing of trauma.

5. Onveilig-Vermijdende gehechtheid:

Deze kinderen hebben weinig tot geen emotionele steun gekend van hun ouders. Het kind kon alleen op zichzelf rekenen en was al in de vroege jaren zelfstandig. Thuis werden conflicten vermeden en er werd niet gecommuniceerd met het kind. Ze hebben alleen vertrouwen in zichzelf en hun autonomie werd op een ongezonde manier ontwikkeld.

Onveilig-Vermijdende gehechtheid en relaties:

Deze mensen doen zich sterker voor en hun focus ligt op werk en carrière. Je moet ze voortdurend complimenteren dat ze zelfstandig genoeg zijn. Hun emoties worden onderdrukt en uitgeschakeld, hierdoor doen ze er alles aan om hun doelen te bereiken. Ik hou van je krijgen ze niet over hun lippen. Ze kunnen seksueel actief zijn zonder enige emoties te tonen en kunnen daarom onenightstands onderhouden. Ze willen zich niet engageren aan het ‘moeten’ trouw zijn. Ze willen zelfstandig blijven en geen verplichtingen nastreven in de relatie. Seks wordt daarom gezien als ontlading, en deze mensen zijn ware jagers. Ze willen zich emotioneel niet verbonden voelen. Als je ze confronteert met hun gedrag hebben ze altijd een excuus waarom ze zich niet willen binden of nemen zelden verantwoordelijkheid voor hun eigen gedrag. Tevens vermijden ze vaak moeilijke of gevoelige onderwerpen. Ze hebben veel moeite om mensen te vertrouwen.

Laat het verleden niet je toekomst bepalen. Alleen jij hebt de controle om je leven te veranderen. Achter elk gesloten hoofdstuk start een nieuw verhaal.